مدل عارضهیابی که مبنای شناخت و درک اولیه، گردآوری داده‌های اطلاعاتی، تجزیه و تحلیل و پردازش داده‌ها و ارزیابی و نتیجه‌گیری است بطور کلی شامل دو بخش اصلی و مهم است که این دو بخش عبارتند از:
عارضه یابی مجموعه ای از فعالیتهای سیستماتیک می باشد که در قالب یک متدلوژی منسجم در راستای شناخت عواملی که باعث عدم دستیابی سازمان به اهداف و برنامه ها و عدم تحقق ماموریت ها می شوند، قرار می گیرد.
سابقه ی مطالعات عارضه یابی درکشور ما پس از تشکیل شرکت نوسازی صنایع ایران در راستای هدف انجام مطالعات عارضه یابی به عنوان پیششرط انجام هرگونه اقدام درفرآیند نوسازی صنایع کشور میباشد.
مدل انجام مطالعات عارضه یابی توسط سازمان مذکور ابتدا ازطریق سازمان مدیریت صنعتی بر اساس مدل اروپایی EFQM طراحی و ارائه گردید و سپس با چاشنی تجربیات جهانی و نظرات کارشناسی خبرگان در سال1382مورد بازنگری کلی قرار گرفت و پس از اجرای آزمایشی، رفع نواقص، اصلاحات تکمیلی توسط دانشگاه صنعتی شریف و همچنین مقایسه با مدل های اجرایی اروپایی در سال 1386، در نهایت مبنای اجرا قرار گرفت. از سال 1379و به دنبال به وجودآمدن سامانه ی ارتقاء مدیریت بنگاه (مدل سام) تغییرات جزیی در مدل ایجاد شد و درنهایت ساختار کلی مدل عارضه یابی طرح سام به صورت شکل زیر به دست آمد :
شکل 2: ساختار کلی مدل عارضهیابی طرح سام
منبع برای مطالعات بیشتر:
موضوع ارائه مدل های عارضهیابی در حوزه مدیریت تحول در سازمانها از دیرباز مورد توجه متخصصان و دانشمندان علم مدیریت و مهندسی سازمانها بوده است. در این ارتباط علاوه بر مقالات و تحقیقات انجام شده کتاب‌های متعددی نیز تدوین گردید. در تمامی این مدل‌ها تلاش شد تا با شناسایی عوامل موثر در ایجاد تحول و علائم و ریشه‌یابی مشکلات و موانع، راه حل های مناسبی را برای انجام اقدامات موثر به مدیران سازمانها ارائه نماید